16 april 2011
Herziening kerkorde
Bij de informatieve zitting, op 12 februari, zijn als deputaten aanwezig: S. Griffioen, ds. K. Harmannij, P.T. Pel, prof. M. te Velde, en als secretaris L.H. Olde.
De voorgeschiedenis van de herziening van de kerkorde gaat
terug op de GS Zuidhorn 2002. Deputaten kregen de ruimte om
voorstellen te doen over wat zij aan herziening nodig
achtten.
Dit leidde tot het besluit van de GS Amersfoort-C 2005 om over te
gaan tot algehele herziening.
De GS Zwolle-Zuid 2008 benoemde hiervoor een beperkt
deputaatschap, dat binnen een jaar zijn eerste resultaat moest
voorleggen aan de kerken. In 2010 zijn op deze Werkorde reacties
binnengekomen vanuit de kerken. Deze worden nu nog verwerkt tot
een Werkorde 2, die voor 1 mei 2011 aan de synode wordt
aangeboden. In beide gevallen is er een Memorie van Toelichting
bijgevoegd.
De bedoeling is om te blijven bij een compacte kerkorde, die waar
nodig wordt aangevuld met generale regelingen en modellen. Op
bepaalde punten slaat de Werkorde nieuwe wegen in, maar over het
algemeen volgt de Werkorde het recht dat gegroeid is in de
kerken. Er is ook gekeken naar de kerkorde van de Christelijke
Gereformeerde Kerken (CGK), om te voorkomen dat er onnodig
verschillen zouden ontstaan. Het is echter geen gezamenlijk
project geworden, omdat de CGK juist in 2001 een herziening
hadden afgerond, die veel leek op wat de Gereformeerde Kerken in
1978 hebben gedaan. Deputaten wilden echter juist verder gaan,
vanwege allerlei actuele ontwikkelingen en ook omdat de kerkorde
sterker moest staan in zijn externe werking. Wel is het resultaat
van deputaten meermalen aangeboden aan de deputaten van de CGK,
echter zonder inhoudelijke reactie tot dusver. Deputaten kiezen
in de Werkorde niet voor een formulering met ‘zullen’ of
‘moeten’. In overeenstemming met wat ook elders gebruikelijk is
wordt de norm beschreven als een feit: niet ‘zo zal het gaan’ of
‘zo moet het gaan’ maar ‘zo gaat het’. Deze beschrijving is
echter wel degelijk een bindend voorschrift.
Materiaal:
1. ontwerp kerkorde van deputaten herziening kerkorde;
2. projectplan herziening Kerkorde (bijlage 3.1. Acta GS Zwolle-Z
2008).
Besluit 1:
uit te spreken dat deputaten herziening kerkorde de synode
terecht een volledig herziene kerkorde hebben voorgelegd.
Gronden:
1. de PS Groningen vroeg in 2002 aan de GS Zuidhorn om een
mogelijke herziening van de KO;
|31|
2. hoewel de GS Zuidhorn 2002 een beperkter besluit nam door te
vragen op welke onderdelen herziening nodig was, besloot de GS
Amersfoort-Centrum 2005 tot een algehele herziening van de
kerkorde;
3. de GS Zwolle-Zuid 2008 sloot zich hierbij aan;
4. op de GS Amersfoort-Centrum bleek reeds dat veel kerken naar
deputaten hadden gereageerd op een wijze die liet zien dat
algehele herziening noodzakelijk was;
5. op de GS Zwolle-Zuid werd uiting gegeven aan de behoefte die
er was aan een fundamentele herziening van de kerkorde waarbij
niet gewacht hoefde te worden op een expliciete vraag daartoe
vanuit de kerken.
Besluit 2:
uit te spreken dat deputaten zich materieel aan hun opdracht
hebben gehouden door de synode te dienen met een ontwerp herziene
kerkorde.
Besluit 3:
deputaten op te dragen versie 2 van de Werkorde (gereed 1 mei
2011) naar de kerken te sturen en zo gelegenheid te geven te
reageren op dit tweede concept.
Gronden:
1. in het “Projectplan herziening Kerkorde” is in het aan de
deputaten opgelegde tijdpad de kerken een tweede ronde
toegezegd;
2. versie 2 van de Werkorde die op 1 mei 2011 aan de synode wordt
aangeboden is, door de ontbrekende tweede ronde binnen de kerken,
een ander product dan de definitieve versie die de GS Zwolle-Zuid
2008 beoogde om door haar opvolgster te worden vastgesteld in
eerste lezing.
Besluit 4:
deputaten op te dragen het naar de kerken te versturen concept
vergezeld te doen gaan van een brief (leeswijzer) met een
inventarisatie van alle inhoudelijke wijzigingen (veranderpunten)
ten opzichte van. de huidige KO, en daarin tevens aan te geven
het verschil in gewicht en de consequenties van de voorgestelde
wijzigingen, en inzicht te verschaffen in de achtergrond van met
name belangrijke wijzigingen.
Grond:
het gaat om een zeer uitgebreid concept en het is voor
kerkenraden niet altijd eenvoudig de consequenties van de door
deputaten voorgestelde wijzigingen te zien en te doordenken.
Deputaten kunnen de kerken vanuit hun expertise hierin behulpzaam
zijn.
Besluit 5:
voor de vaststelling van de eerste lezing van de nieuwe kerkorde
zal onderstaand tijdpad worden aangehouden:
| 01-05-2011 | tweede concept KO gereed/toezending aan GS Harderwijk |
| 01-06-2011 | toezending leeswijzer aan GS Harderwijk |
| juni 2011 | kennisneming door GS van versie 2 en de leeswijzer |
| 16-6-2011 | toezending aan de kerken |
| tot 15-12-2011 | inzending definitieve reacties kerkenraden aan deputaten KO |
| 01-04-2012 | definitief concept KO aan GS |
| eind mei 2012 | bespreking definitief concept door de GS en vaststelling 1e lezing van de nieuwe KO |
| begin juni 2012 | toezending eerste lezing naar de kerken |
Bespreking
Van deputaten zijn aanwezig: prof. M. te Velde, S. Griffioen en
ds. K. Harmannij. Ook de secretaris van deputaten, L.H. Olde, is
aanwezig.
|32|
Ds. Pos stelt namens de commissie Gelderland/Holland-Noord dat er
door deputaten HKO een geweldige klus geklaard is. Helaas ligt op
het moment van deze bespreking nog steeds de eerste versie van de
WO voor. Dat is vervelend, zeker gezien het tijdpad dat door de
GS Zwolle-Zuid 2008 was uitgezet. Qua inhoud hebben de deputaten
zich gehouden aan de opdracht. Het is voor nu niet zinvol over de
opzet en inhoud te spreken, temeer daar begin mei WO versie 2
komt. We moeten het nu eens worden over het proces van
behandeling. Verder is van belang dat het geheel gedragen wordt
door de kerken.
Ds. Feijen stelt dat de besluiten 1 en 2 heel evident zijn.
Daarin wordt ingegaan op de kritische vraag of om de voorliggende
WO gevraagd is. Daarover mag geen onduidelijkheid blijven
bestaan, Verder kun je het oneens zijn met de conclusie dat
kerken hierom gevraagd hebben; niettemin hebben deputaten zich
gehouden aan de opdracht. WO2 krijgen de kerken begin mei
toegestuurd voor commentaar. In het schema van de GS Zwolle-Zuid
had dit de derde versie moeten zijn. Als synode zullen we t.z.t.
over WO3 inhoudelijk gaan discussiëren.
Br. Feenstra loopt het door de commissie geproduceerde
stroomschema langs. Er moet duidelijkheid komen over veel
voorvragen, zoals ambtsvisie, laten bestaan PS, visie op
kerk/gemeente, zr. wel/geen diaken. Deputaten is gevraagd een
leeswijzer te produceren die meer duidelijkheid moet verschaffen
over de voorgestelde WO. Deze zou gelijktijdig met WO2 naar de
kerken verstuurd moeten worden. Om de discussie binnen de kerken
zo clean mogelijk te laten zijn, moet er nu niet inhoudelijk over
WO2 gediscussieerd worden, In juni worden de voorvragen en de
leeswijzer besproken. Volgend jaar mei behandelen we de
definitieve versie WO en komen we tot een 1e lezing KO.
In de eerste ronde wordt waardering uitgesproken voor het rapport van de commissie. Vraagtekens zijn er of een algehele herziening van de KO wel door de kerken is gevraagd. Niettemin moet er verder gegaan worden. Daarbij kan een leeswijzer goede diensten bewijzen maar het is van belang wat er in komt te staan. Terugkoppeling naar de kerken is belangrijk, maar daarbij zou ook in dit stadium al de classis betrokken moeten worden, evenals de CGK. Gevraagd wordt of er inzage gegeven kan worden in de reacties van externe deskundigen in de door deputaten gehouden expertmeeting. Onderstreept wordt dat deze synode tot besluitvorming over de KO moet komen. Is het voorgestelde tijdpad daarvoor niet te kort? Wat je verwacht van de kerken moet hen duidelijk gemaakt worden. Een van de leden spreekt zijn teleurstelling uit over het feit dat er nog niet inhoudelijk gesproken zal worden. Wat is de waarde van de bespreking op de synode nog na de inbreng van de kerken? Opgemerkt wordt dat de besluiten 1 en 2 wel kunnen vervallen. Er is behoefte om te weten wat de visie is die achter het ontwerp ligt, of er een bepaalde methodiek is gebruikt. In de kerken wordt van de huidige KO afgeweken. Dit moet met de nieuwe KO zoveel mogelijk voorkomen worden. Is meer discipline mogelijk?
De commissie vindt het niet verstandig om besluit 1 te laten
vervallen, omdat met dit besluit alle ruis over het traject en
het voorliggende rapport wordt weggenomen. Verder moet op dit
moment voorkomen worden dat de synode met besluitvorming de
kerken voor de voeten gaat lopen.
Deputaat Te Velde stelt dat de praktijk van de kerken, heden ten
dage, vraagt om herziening van de kerkorde. Men gaat nu zijn gang
maar omdat de KO er niet in voorziet. Dit moet worden tegengegaan
door zaken die er toe doen een plaats te geven. Bij het ontwerp
is uitgegaan van de bestaande KO. Hierbij is de systematiek qua
hoofdstuk veranderd en de materie bij de tijd gebracht. Bij de
presentatie zijn reacties gevraagd via een expertmeeting waar
geen verslagen van zijn gemaakt. De inbreng uit die bijeenkomst
is direct in het voorliggende stuk verwerkt. De leeswijzer wordt
een lijst van punten die er toe doen en enige achtergrond.
Uitgebreidere informatie is er via de memorie van toelichting.
In de tweede ronde wordt benadrukt dat een uitgebreide leeswijzer nodig is om hiermee te toetsen hoe de Werkorde tot stand is gekomen en welke keuzes zijn gemaakt. Jammer is het dat de classes niet eerder ingeschakeld kunnen worden.
Deputaten stellen dat zij het niet zullen redden om een uitgebreide leeswijzer tijdig te produceren. Dat is ook niet nodig gezien de memorie van toelichting. Mocht het in het schema van een classis passen, dan is het niet verboden om over de WO2 te spreken.
|33|
Stemming
Besluit 1 wordt aanvaard (voor 28, tegen 7, onthouding 1).
Naar aanleiding van de bespreking heeft de commissie in besluit 2
het woord “materieel” toegevoegd en de oorspronkelijk
voorgestelde grond laten vervallen.
Het aldus aangepaste besluit 2 wordt aanvaard (voor 31, tegen
5).
Besluit 3 wordt met algemene stemmen genomen.
Voor besluit 4 ligt een amendement van ds. J. Ophoff, ds. J.
Wesseling, en br. K. Wezeman dat luidt: “deputaten op te dragen
een leeswijzer te ontwerpen waarin wordt aangegeven welke
uitgangspunten zijn gehanteerd en waarin synode en kerken worden
gediend met een omschrijving van de te hanteren toetsingscriteria
en de gemaakte keuzes bij het ontwerp van de Werkorde.
Gronden:
1. op de achtergrond spelen diverse inhoudelijke voorvragen en
gemaakte keuzes onder meer op het terrein van visie op een
kerkorganisatie, visie op diverse ambten, sacramenten, tucht en
verhouding gemeente en kerkverband;
2. de kerken worden er mee gediend wanneer inzicht wordt gegeven
op welke wijze onderscheid gemaakt is tussen beginselen en
regelgeving”.
Dit amendement wordt verworpen (voor 14, tegen 19, onthouding 3).
Daarop wordt het voorgestelde besluit 4 aanvaard (voor 32, tegen
2, onthoudingen 2) evenals besluit 5 (voor 35, tegen 1).
De preses dankt de commissie en deputaten: We hebben vandaag de eerste stap als synode gezet in de behandeling van de zogenaamde Werkorde. We hebben gekozen voor een zorgvuldige procedure waarin de kerken en hun inbreng recht wordt gedaan. Ook hebben we besloten het werk van deputaten te honoreren door deze synode uiteindelijk een besluit te laten nemen over hun werkstuk. We vragen God om zijn zegen over het proces dat we met elkaar zijn aangegaan en ingegaan. Deputaten en commissie bidden we sterkte en wijsheid toe.