|72|

Der dienaren ambt.

Art. XVI. Der dienaren ambt is in de gebeden en bediening des Woords aan te houden, de Sacramenten uit te reiken, op hunne medebroeders, Ouderlingen en Diakenen, mitsgaders de Gemeente goede acht te nemen ten laatste met de ouderlingen de kerkelijke discipline en te bezorgen, dat alles eerlijk en met orde geschiede.

Art. 16, 17 over hun ambt = werkzaamheid, waartoe zij geroepen zijn uit kracht van hun dienst, niet-waardigheid en dienst zelf.
In de 16 en 17e komt ’t woord ambt alzoo (metterdaad) voor. Cf. Woordenboek, formulier van bevestiging.
Ambt beteekent dus werkzaamheid.

Waardigheid heeft in de K.O. niet het ambt maar de dienst.
Wij zouden zeggen ambtelijk werk.

Redactie 1574 art. 55. Hier een besluit omtrent het ambt der Dienaren des Woords met betrekking tot ziekenbezoek.
In 1581 art. 8. Het ambt der dienaren des Woords betreft: de openbare gebeden, bediening des Woords en der Sacramenten, kerkelijke discipline met ouderlingen samen.
In 1586 kwam het tegenwoordige artikel onzer K.O., waarbij het ambt van de dienaar des Woords betrekking heeft op de openbare gebeden, bediening des Woords en der Sacramenten, opzicht op Gemeente, Ouderlingen en diakenen, kerkelijke discipline met ouderlingen saam en leiding en bestuur der Gemeente.
Die zaken komen ook voor in de stipulatie in het formulier van bevestiging.
Hoe ’t ambt te bedienen hoort in de liturgische vakken thuis. Hier alleen de Kerkrechtelijke behandeling en geen pastoraal.

Vraag: of anderen die aan den dienaar tot hulp zijn de gebeden niet kunnen doen?
Synode van Dordt 1574. Vraag van de classe Voorne of anderen als hulp kranken mogen bezoeken.
De Synode besloot in artt. 55, 56 dat kranken bezoeken het ambt der dienaren des Woords is en dat het gevaarlijk is zekere personen daartoe aan te stellen. Wel mogen ouderlingen en diakenen helpen. De dienaar des Woords moet daarbij bidden. Dus een krankenbezoekers als zodanig. De reden, waarom ’t gevaarlijk is, ligt hierin, dat men krankenbezoekers moeilijk qualificeeren kon. Dit zou wanorde brengen. Ook konden ze invloeden en macht tot scheuring krijgen.
Toch zijn spoedig in groote kerken krankenbezoekers gebruikt. Dit was onvermijdelijk, want er waren te weinig dienaren des Woords. Bij de uitbreiding der kerken door de toevoer uit het Zuiden konden de predikanten en ouderlingen het niet af. Ook waren er nog gasthuizen en gevangenissen. Toen zijn de ziekentroosters aangesteld, die ook in de gasthuizen en gevangenissen dienden. Zij kregen het dagelijksch bezoek en onderwijs. Ze waren behulpsels voor de dienaren des Woords. Later werden ze ook voor de schepen gebruikt.
De predikanten hadden de dienst des Woords,

|73|

b.v. voorbereiding bij ter dood veroordeelden.
De Ziekentroosters werden onderzocht door den Kerkeraad.
In de Arminiaansche twisten stonden er veel Geref. krankenbezoekers tegenover de Arminiaansche predikanten.
Op zichzelf kan een krankenbezoeker bestaan. Toch was het te wenschen geweest, dat de kerken ze konden missen. Het ideaal is dat er genoeg predikanten aanwezig zijn en dus de kinderen genoeg onderwijs aan hunne school kregen, want de krankenbezoekers catechiseerden ook. De financieele draagkracht was ook te weinig. En de ouderlingen hadden er ook niet altijd tijd voor.

Opmerkelijk is, dat in dit artikel niet van Catechiseeren gesproken wordt, omdat dit vanzelf in de bediening des Woords begrepen ligt.
De dienaar bedient het Woord in de kerk, in de huizen en bij het huwelijk. De bedoeling is niet om de catechisatie uit te sluiten.
Catechisatie in de 16e en 17e eeuw was bepaald Dienst des Woords in het openbaar. Tot onze eeuw geschiedde dit zoo in Vlissingen. In de Kerk was er een ouderling bij.
Private catechisatie werd er gehouden voor die niet publiek konden en wilden, b.v. voor de kinderen der aanzienlijken. Dit was een verkeerd beginsel. Zoo belijdenis in ’t openbaar. De catechisatie was eene kerkelijke zaak. In Vlissingen liep het om 7 predikanten. Een predikant was er eenige maanden de catecheet. Zoo werd het niet een naloopen van den een of anderen predikant, maar een zaak vanwege de kerk.
Allengs zijn de private catechisaties in gebruik gekomen.
In onze eeuw b.v. in ’t geheel geen openbare catechisatie meer, maar alleen private.


Rutgers, F.L. (1892-)


COMMENTAAR OP
Kerkorde Dordrecht (1619) Art. 16
Kerkorde GKN (1892) Art. 16