Artikel 36

Bepalingen inzake toelating van asielzoekers tot de sacramenten
(agenda 3.10)

01-06;06-09-02

Commissie: deputaatschap Kerkrecht en kerkorde

Materiaal:

brief van de Particuliere Synode Drenthe d.d. 13 augustus 2001 waarin wordt gevraagd dat de generale synode landelijke richtlijnen presenteert inzake toelating asielzoekers aan het heilig avondmaal. De vraag naar landelijke richtlijnen wordt gesteld omdat dit diverse kerken aangaat. Tevens komt het voor dat in de ene gemeente een asielzoeker na onderzoek als gast wordt toegelaten tot de viering, terwijl een zustergemeente dezelfde persoon (na een overplaatsing) van de viering weert.

Besluit 1:

aan het verzoek van de particuliere synode Drenthe te voldoen en te bepalen dat met asiel- zoekers die in afwachting van hun procedure in Nederland verblijven en niet de VBT-A (= Verblijfsvergunning Bepaalde Tijd-Asiel) bezitten, bij hun aanvraag tot deelname aan de viering van het Heilig Avondmaal gehandeld zal worden naar analogie van de criteria die de Generale Synode Leeuwarden 1920 Acta art. 25 heeft opgesteld met betrekking tot toelating tot de viering van het Heilig Avondmaal in stichtingen van diegenen die niet tot een van de Gereformeerde Kerken behoren. Met betrekking tot de specifieke situatie van asielzoekers betekent dit dat ze als gasten tot het gebruik van de beide sacramenten toegelaten worden, wanneer de ker- kenraad ervan overtuigd is:
1. dat ze in de christelijke gemeente waartoe ze behoorden, zijn toegelaten tot het avondmaal;
2. dat ze door middel van een onderzoeksgesprek ervan blijk geven met ons overeen te stemmen in de ‘grondstukken’ van de christelijke religie;
3. dat er een positief getuigenis van hun levenswandel gegeven kan worden, mede op grond van het getuigenis van diegenen die hen begeleiden, terwijl ze naar vermogen de kerkdiensten trouw bezoeken.

Gronden:

1. met het oog op rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de asielzoekers alsook vanwege het feit dat veel kerkenraden met vragen rond hun toelating te maken krijgen, is het goed dat de kerken in dezen enkele gezamenlijke bepalingen aanvaarden;
2. de situatie van asielzoekers komt op een beslissend punt overeen met die van de christenen voor wie de Generale Synode Leeuwarden 1920 Acta art. 25 haar bepalingen heeft opgesteld, namelijk dat “er voor hen geen gelegenheid bestaat om in de kerk, waarvan zij zelf lid zijn, het avondmaal te gebruiken.”;
3. aan het recht om deel te mogen nemen aan de viering van het Heilig Avondmaal is het recht van gebruik van het andere sacrament, de Heilige Doop, verbonden (art. 56 in combinatie met art. 60 KO);
4. uit respect voor het overheidsbeleid (art. 27 KO) is het niet goed hun die niet in het bezit van de VBT-A zijn, meer rechten te verlenen dan het recht tot het gebruik van de sacramenten.

Besluit 2:

kerkenraden zullen asielzoekers die in het bezit van de VBT-A zijn, op de gewone wijze toelaten tot de gemeenschap van de kerk als leden in volle rechten.

Gronden:

1. de asielzoeker die in het bezit van de VBT-A is, heeft in de Nederlandse samenleving in hoofdzaak dezelfde rechten als iedere Nederlandse burger. Het feit dat er nog een paar jaar onzekerheid is voordat de definitieve verblijfsbeslissing valt, kan geen doorslaggevende grond zijn om het volledig lidmaatschap van de kerk te weigeren;
2. hoewel taal- en cultuurverschillen van invloed kunnen zijn op het proces van toelating van asielzoekers, is het niet juist met betrekking tot hen – omdat ze uit het buitenland komen – meer en andere criteria te hanteren en aparte regelingen te creëren dan die bijbels, confessioneel en kerkordelijk in het algemeen reeds gelden.

Besluit 3:

a. een asielzoeker die in een van de kerken als gast toegelaten is tot het gebruik van de sacramenten, zal bij verhuizing c.q. overplaatsing een schriftelijk getuigenis van de kerkenraad ontvangen, opgesteld aan de hand van de in besluit 1 genoemde criteria;
b. op grond van dit getuigenis zal de asielzoeker in de zusterkerk waar hij zich vervolgens meldt, worden toegelaten tot het gebruik van de sacramenten.

Grond:

er mag niet door het ontbreken van afspraken op dit punt onzekerheid en rechtsongelijkheid ontstaan, die juist in dergelijke kwetsbare levenssituaties voor de betrokkenen extra schrijnend zijn.

Besluit 4:

met asielzoekers in situaties waarin bovenstaande besluiten niet voorzien, zal de kerkenraad naar bevind van zaken handelen, in goed overleg met de bevoegde overheidsinstanties.

Gronden:

1. de situaties rond individuele asielzoekers zijn te complex om alles in een algemene regeling te kunnen vastleggen;
2. om te voorkomen dat de kerk zich bijv. schuldig zou maken aan (medewerking aan) burgerlijke ongehoorzaamheid, is het goed om in bijzondere situaties overleg te hebben met de autoriteiten (art. 27 KO).

Deputaten stellen een regeling voor die aansluit bij een bepaling uit 1920, bevestigd door de Generale Synode Berkel en Rodenrijs 1996 voor de viering van het avondmaal door mensen in een tehuis of inrichting. Zij willen op dit punt niet te veel regelen.
Afgevaardigden stellen daar vragen over: in sommige kerken wordt bijvoorbeeld aangedrongen op het doen van belijdenis. Kan er niet meer afgesproken worden dan dit magere voorstel?
In een tweede ronde komt de zaak terug. De discussie draait dan om de vraag, waarom een asielzoeker geen kerklid kan zijn. Maar het wordt niet wenselijk geacht dat de kerk inzake de assimilatie in Nederland verder gaat dan de overheid. Het is ook niet goed deze toelating tot de sacramenten te onderschatten: gasten hebben toegang tot de kern van het kerk-zijn: het avondmaal.
Ds. K. de Vries dient een amendement in om grond 4 bij besluit 1 te laten vervallen Dit wordt gesteund. Voor: tien stemmen, onthouding drie, waarmee het verworpen is.
Het voorstel komt in stemming: één is tegen, vier onthouden zich.