Kerkorde ’s-Gravenhage (1586)

Kercken-ordeninghe der Nederlandtsche Ghereformeerde Kercken van beyder talen, ghestelt inden Nationalen Synode, Te samen beroepen ende ghehouden by last van zijn Excelentie, in s’ Graven-Haghe den 20 Iunii Anno 1586.

Bron: 

F.L. Rutgers, Acta van de Nederlandsche Synoden der zestiende eeuw, ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1889, 487-507

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 1

Artikel
1

Om goede ordre inder Ghemeente Christi te onderhouden, zijn daer inne noodigh de Diensten, T’samencomsten, Opsicht der Leere, Sacramenten ende Ceremonien, ende Christelijcke straffe. Waer van hier nae ordentlijck sal ghehandelt worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) I.

Vande Diensten.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 2

Vande Diensten.

Artikel
2

De Diensten zijn vierderley: Der Dienaren des Woordts, der Doctoren, Ouderlinghen, ende Diaconen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 3

Vande Diensten.

Artikel
3

Het sal niemant, al-hoe-wel hy een Doctor, Ouderlinck ofte Diaken is, geoorloft zijn den dienst des Woordts ende der Sacramenten te betreden, sonder Wettelijck daer toe beroepen te zijn: Ende wanneer yemant daer teghen doet, ende meermael vermaent zijnde, niet afstaet, soo sal de Classe oordeelen, ofmen hem voor eenen scheurmaecker verclaren, ofte op eenighe ander wijse Straffen sal.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 4

Vande Diensten.

Artikel
4

De Wettelijcke Beroepinge der ghener die te vooren inden Dienst niet gheweest en zijn, soo wel inde Steden als ten platten Lande, bestaet: Ten eersten in die Verkiesinghe, de welcke gheschieden sal door den Kercken-Raet ende Diakenen, mitsgaders het oordeel der Classen, ofte van twee ofte drie Naest-gheseten Dienaren, ende in plaetsen daer gheen Kercken-Raet en is, door de Classe met bidden ende vasten. Ten anderen, in de Examinatie, ofte ondersoeckinghe beyde der Leere ende des Levens, de welcke by de selve staen sal, vanden welcken sy vercoren werden: Wel-verstaende dat Nieuwelinghen, Mispriesters, Monicken, ende die andersins eenighe Secte verlaten hebben, niet sullen toeghelaten worden, voor dat sy seker tijt beproeft zijn. Ten derden, inde Approbatie ende goet-kenninghe der Overheyt vande plaetse respectivelick (de welcke sy sullen aenghegheven worden, om te vernemen of sy hares Levens ofte Borgherlijcken wandels halven eenige Wettelijcke oorsaecke heeft te wederspreken) ende der gantscher Ghemeynte, Wanneer den naem des Dienaers den tijt van veerthien daghen inder Kercken vercondight zijnde, geen hindernissen daer teghen en coomt. Ten laetsten, inde opentlijcke Bevestinghe voor der Ghemeynte, de welcke met behoorlijcke Stipulatie ende af-vraginghen, vermaninghen, Ghebedt ende oplegginge der handen vanden Dienaer die de bevestinghe doet (ofte eenigen anderen, daer meer Dienaren zijn) toegaen sal, Naer het Formulier daer van zijnde. Wel-verstaende dat de oplegginghe der handen sal moghen ghedaen worden inde Classicale vergaderinghe aenden nieuwen ghepromoveerden Dienaer, die ghesonden wordt inde Kercken onder t’ Cruyce.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 5

Vande Diensten.

Artikel
5

Nopende die Dienaers die nu alreede inde dienst des Woorts zijnde tot een ander Ghemeynte beroepen werden, sal desgelijcx soodanighe beroepinghe gheschieden, soo wel inde Steden als te platte Lande, by den Kercken-Raet ende Diakenen, ende het oordeel ofte advijs vande Classe, ofte ymmers van twee ofte drie Naest-gheseten Dienaren der selver, soo het selve gheschieden can, Ende inde plaetsen daer gheen Kercken-Raet en is, by de Classe: alwaer de voorsz. beroepenen verthoonen sullen goede Kerckelijcke attestatie van Leere ende Leven. Ende alsoo den Magistraet vander plaetse respectivelijck aenghegheven, ende der Ghemeynte den tijd van veerthien daghen voorghestelt zijnde als boven, sullen met voorgaende Stipulatie ende gebeden bevestight werden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 6

Vande Diensten.

Artikel
6

Sal oock gheen Dienaer dienst moghen aennemen in eenighe particuliere Heerlijckheden, Gasthuysen ofte andersins, ten zy dat hy voor henen gheadmitteert ende toeghelaten zy, volgende die voorgaende Artijckelen: ende sal oock niet min als ander der Kercken-ordeninghe onderworpen zijn.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 7

Vande Diensten.

Artikel
7

Niemant en sal tot den Dienst des Woordts beroepen worden, sonder hem in een seker plaetse te stellen, ten waer dat hy ghesonden worde om hier ofte daer te Predicken inde Gemeynten onder t’ Cruyce, ofte andersins om Kercken te vergaderen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 8

Vande Diensten.

Artikel
8

Een Dienaer eens Wettelijcken beroepen zijnde, mach die Ghemeynte daer hy sonder Conditie aenghenomen is, niet verlaten, om elders een beroepinghe aen te nemen, sonder bewillinge des Kercken-Raets met de Diakenen ende de ghene die te vooren in dienste van Ouderlincx-schap ende Diaken-schap gheweest zijn, mitsgaders die vande Magistraet ende met voorweten vande Classe, Ghelijck oock gheen ander Kercke hem sal moghen ontfanghen, eer hy Wettelijcke ghetuygenisse zijns afscheyts vande Kercke ende Classe, daer hy ghedient heeft, verthoont hebbe.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 9

Vande Diensten.

Artikel
9

Op d’ andere zijde sal den Kercken-Raet, als Representerende die Ghemeynte, oock ghehouden zijn haer Dienaers van behoorlijcke onderhoudt te versorghen, ende sonder kennisse ende oordeel des Classis niet te verlaten, de welcke oock, by ghebreecke van onderhoudt, sal oordeelen of die voorschreven Dienaers te versetten zijn, ofte niet.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 10

Vande Diensten.

Artikel
10

Dewijle een Dienaer des Woorts eens Wettelijck, als boven, beroepen zijnde, zijn leven lanck aenden Kercken-dienst verbonden is, soo sal hem niet gheoorloft zijn hem tot een anderen staet des levens te begheven, Ten zy om groote ende wichtighe oorsaecken, daer van die Classe kennisse nemen ende oordeelen sal.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 11

Vande Diensten.

Artikel
11

Soo het gheschiet dat eenighe Dienaers door ouderdom, sieckte ofte andersins onbequaem worden tot oeffeninghe hares Dienstes, soo sullen sy nochtans des niet te min de eere ende den name eens Dienaers behouden, ende van die Kercke die sy ghedient hebben, eerlijcken in haren nootdruft (ghelijck oock de Weduwen ende Weesen der Dienaren int ghemeen) versorghet worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 12

Vande Diensten.

Artikel
12

Soo eenighe Dienaers om die voorschreven ofte eenighe ander oorsaecken haren dienst voor eenen tijdt onderlaten moesten (t’ welck sonder advijs des Kercken-Raets niet gheschieden en sal) soo sullen sy nochtans tot allen tijden de beroepinghe der Ghemeenten onderworpen blijven.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 13

Vande Diensten.

Artikel
13

Het sal niemant gheoorloft zijn, den dienst zijnder Kercken onderlatende ofte in geenen sekeren dienst zijnde, hier ende daer te gaen Predicken buyten consent ende authoriteyt des Synodi ofte Classis: Ghelijck oock niemandt in een ander Kercke eenige Predicatie sal moghen doen ofte Sacramenten bedienen, sonder bewillinghe des Kercken-Raets.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 14

Vande Diensten.

Artikel
14

Der Dienaren Ampt is inden Ghebeden ende bedienighe des Woordts aen te houden, die Sacramenten uyt te rijcken, op haer mede-broeders, Ouderlinghen ende Diakenen, mitsgaders de Ghemeenten goede acht te nemen, ende ten laetsten met die Ouderlinghen die Kerckelijcke Discipline te oeffenen, ende te besorghen dat alles eerlijck ende met order gheschiede.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 15

Vande Diensten.

Artikel
15

Onder de Dienaren des Woordts sal ghelijckheyt gehouden worden, aengaende de Lasten hares Dienstes, mitsgaders oock in andere dinghen soo veel moghelicken is, volghende het oordeel des Kercken-Raets, ende (dies van noode zijnde) des Classis: het welcke oock in Ouderlinghen ende Diakenen te onderhouden is.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 16

Vande Diensten.

Artikel
16

Het Ampt der Doctoren ofte Professoren inder Theologie is, de heylighe Schriftuere uyt te legghen, ende de suyvere Leere teghen de Ketterijen ende Doolinghen voor te staen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 17

Vande Diensten.

Artikel
17

Die Ghemeynten sullen Arbeyden, datter Studenten inder Theologie zijn, die ex bonis publicis onderhouden werden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 18

Vande Diensten.

Artikel
18

Inde Kercken daer meer bequame Predicanten zijn, salmen t’ ghebruyck der Propositien aenstellen, om door sulcken oeffeninghen eenighe tot den dienst des Woordts te bereyden. Wel-verstaende dat gheen Proponenten die gemeente openbaerlijck vanden Predick-stoel sullen Leeren, dan die Wettelijck gheexamineert ende bequaem ghekent zijn inde Vniversiteyt ofte Classe: ende en sullen nochtans haer niet vervorderen die Sacramenten te bedienen, totter tijt toe sy volcomelijcken beroepen ende bevestight zijn.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 19

Vande Diensten.

Artikel
19

De Kercken-Raden sullen alomme toesien datter goede School-Meesters zijn, die niet alleen die kinderen leeren lesen, schrijven, spraecken ende vrije Consten, maer oock die selfde inder Godtsalicheyt ende inden Catechismo onderwijsen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 20

Vande Diensten.

Artikel
20

De Ouderlinghen sullen door het oordeel des Kercken-Raets ende der Diakenen vercoren worden, Soo dat het na de gheleghentheydt van een yder Kercke vry sal zijn, soo veel Ouderlinghen alsser van noode zijn de Ghemeente voor te stellen, om van die selve (ten ware datter eenigh beletsel voor-viele) gheapprobeert ende goet ghekent zijnde, met openbare Ghebeden ende stipulatien bevestight te worden: ofte een dobbel ghetal, om het halve deel by der Ghemeente vercoren op de selve wijse inden Dienst te bevestighen, volghende het formulaer daer van zijnde.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 21

Vande Diensten.

Artikel
21

Der Ouderlinghen Ampt is, behalven t’ ghene dat boven, Artijckel veerthien, gheseyt is, hen met den Dienaer des Woords gemeyn te zijn, opsicht te hebben dat de Dienaren, mitsgaders hare ander medehulpers ende Diakenen hare Ampt ghetrouwelijcken bedienen, ende die besoeckinghe te doen, naer dat de gheleghentheyt des tijts ende der plaetsen, tot stichtinghe der Ghemeenten soo voor als naer het Nachtmael can lijden, om bysonder de Lidtmaten der Ghemeenten te vertroosten ende te onderwijsen, ende oock andere tot de Christelijcke Religie te vermanen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 22

Vande Diensten.

Artikel
22

De selve wijse die vande Ouderlinghen gheseyt is, salmen oock onderhouden in de Verkiesinghe, approbatie ende bevestinghe der Diakenen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 23

Vande Diensten.

Artikel
23

Der Diakenen eyghen Ampt is, de Aelmoessen ende ander Armen-goederen neerstelijck te versamelen, ende de selve ghetrouwelijcken ende vlijtighlijck naer den eysch der behoeftighen, beyde der inghesetenen ende vreemden met ghemeyn advijs uyt te deelen, de benauden te besoecken ende te vertroosten, ende wel toe te sien dat de Aelmoessen niet misbruyckt en worden, waer van sy rekeninghe sullen doen inden Kercken-Raet, ende oock (soo yemandt daer by wil zijn) voor der Ghemeenten, tot sulcken tijdt als het de Kercken-Raet goet vinden sal.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 24

Vande Diensten.

Artikel
24

De Diakenen sullen ter plaetse daer Huyszit-Meesters ofte andere Aelmoesseniers zijn, op de selve begheeren goede Correspondentie met hen te willen houden, ten eynde de Aelmoessen te beter uytghedeelt moghen worden onder de ghene die meest ghebreck hebben.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 25

Vande Diensten.

Artikel
25

De Ouderlinghen ende Diakenen sullen twee jaren dienen, ende alle jaer sal het halve deel verandert, ende andere in de plaetse ghestelt werden, ten ware dat de gheleghentheydt ende t’ profijt van eenighe Kercken anders vereyschte.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) II.

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 26

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
26

Vierderley Kerckelicke t’ samen-comsten sullen onderhouden worden, de Kercken-Raet, de Classicale vergaderinghen, de Particuliere Synoden, ende de Generale ofte Nationale.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 27

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
27

In dese t’samen-comsten sullen geen ander dan Kerckelicke saecken, ende t’selfde op Kerckelijcke wijse ghehandelt worden. In meerder vergaderinghe salmen niet handelen dan t’geen dat in mindere niet en heeft af-ghehandelt connen werden, ofte dat tot de Kercken der meerder vergaderinghe int ghemeyn behoort.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 28

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
28

Soo yemant hem beclaeght deur de uytspraecke der minder Vergaderinghe veronghelijckt te zijne, de selve sal hem tot een meerder Kerckelicke vergaderinghe beroepen moghen: ende t’ghene door de meeste stemmen goet ghevonden is, sal voor vast ende bondigh ghehouden werden. Ten sy dattet bewesen worde te strijden teghen het woort Godts, ofte teghen de Artijckelen in desen Generalen Synodo besloten, soo langhe als de selve door gheen ander Generale Synode verandert zijn.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 29

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
29

De handelinghen aller t’samen-comsten sullen met aenroepinghe des Naems Godts aenghevanghen, ende met een dancksegginge besloten worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 30

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
30

Die tot den t’samen-comsten af-gesonden worden, sullen hare Credentz-brieven ende instructien, onderteekent zijnde vanden ghenen die haer senden mede-bringhen, ende dese sullen alleene keur-stemmen hebben.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 31

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
31

In allen t’samen-comsten sal by den Praeses een Scriba ghevoeght werden, om neerstelick op te schrijven t’ghene waerdigh is opgheteeckent te zijn.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 32

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
32

32. Het Ampt vanden Praeses is, voor te stellen ende te verclaren t’ghene te handelen is, toe te sien dat een yegelijck zijn ordre houde int spreecken: Den kibbelachtighen ende die te heftigh zijn int spreecken, te bevelen datse swijghen, Ende over de selve gheen gehoor gevende, de behoorlijcke Censure te laten gaen. Voort sal zijn Ampt uytgaen, wanneer die t’samen-comste scheydet.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 33

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
33

T’selfde segghen heeft de Classis over den Kercken-Raet, t’welck de particuliere Synode heeft over de Classe, ende de Generale Synode over de particuliere.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 34

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
34

In allen Kercken sal een Kercken-Raet zijn, bestaende uyt Dienaren des Woordts ende Oudelingen, de welcke ten minsten alle weke eens tsamen comen sullen, al-waer de Dienaer des Woordts (ofte Dienaren, soo daer meer zijn) by ghebeurte presideren ende die Actie regeeren sal. Ende sal oock de Magistraet vande plaetse respecivelijck, indient haer ghelieft, een ofte twee vanden haren, wesende Litmaten der Ghemeente, by den Kercken-Raet moghen hebben, om te aenhooren ende mede vande voorvallende saecken te delibereren.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 35

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
35

Wel-verstaende dat inde plaetsen daer den Kercken-Raet van nieus is op te rechten, t’selfde niet en gheschiede dan met advijs vande Classe, Ende daer t’ghetal vanden Ouderlinghen seer cleyn is, sullen die Diakenen mede tot den Kercken-Raet ghenomen worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 36

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
36

In die plaetsen daer noch gheen Kercken-Raet en is, sal middeler tijt by de Classe ghedaen worden t’ghene anders den Kercken-Raet nae uyt-wijsen deser Kerckenordeninghe opgheleyt is te doen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 37

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
37

Insghelijcx sullen de Diakenen alle Weken t’samen comen, om met aenroepinghe des Naems Godts vande saecken haren Ampte betreffende te handelen, daer toe die Dienaren goede opsicht sullen nemen, ende des noot zijnde haer daer by laten vinden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 38

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
38

De Classicalen vergaderinghen sullen bestaen uyt ghenae-buerde Kercken, de welcke elck eenen Dienaer ende eenen Ouderlinck ter plaetse ende tijde by hen, int scheyden van elcke vergaderinghe goet ghevonden (soo nochtans, datment boven de drie Maenden niet uyt en stelle) daer henen met behoorlijcke Credentie af-veerdighen sullen, in welcke t’samen-comsten de Dienaers by ghebeurte, ofte andersins die vande selfde vergaderinghe vercoren wort, presideren sullen, soo nochtans dat de selve twee mael aen een niet en sal mogen vercoren worden. Voorts sal de Praeses onder anderen eenen yegelijcken af-vragen, of sy in hare Kercken haren Kercken-Raet vergaderinghe houden: of de Kerkelijcke Discipline gheoffent wort: of de Armen ende Scholen besorght worden: Ten laetsten, ofter yet is, daer inne sy het oordeel ende hulp der Classe tot Rechte instellinghe harer Kercke behoeven. De Dienaer dient inde voorgaende Classe opgheleyt was, sal een corte Predicatie uyt Godts Woort doen, van welcke die andere oordeelen, ende soo daer yet in ontbreeckt, aenwijsen sullen. Ten laetsten sullen inde leste vergaderinghe voor den particulieren Synode vercoren werden, die op den selven Synodum gaen sullen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 39

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
39

Int eynde vande Classicale ende andere meerder t’samen-comsten, salmen Censure houden over de ghene die yet straf-waerdighs inde vergaderinghe ghedaen, ofte de vermaningen der mindere t’samen-comsten versmadet hebben.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 40

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
40

Sal oock de Classis daer sulcx noot zijn sal, de vrijheyt hebben eenighe haerder Dienaren van d’eene Classicale vergaderinghe tot de andere te authoriseren, om opsicht te nemen op de leere ende t’leven der Predicanten ende den standt der Kercken onder die selve Classe sorterende, ende daer van op de naeste vergaderinghe rapport te doen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 41

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
41

De Kercke, inde welcke de Classis, Item de particuliere ofte Generale Synode t’samen comt, sal sorghe draghen, datse de Acten der voorgaende vergaderinghe op de naest-comende bestelle.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 42

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
42

De instructien der dinghen die in de meerdere vergaderinghen te handelen zijn, sullen niet eer gheschreven worden, voor dat die besluytinghen der voorgaende Synoden ghelesen zijn, op dat t’ghene eens af-ghehandelt is, niet wederom voorghestelt en worde, ten ware datmen’t achtede verandert te moeten zijn.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 43

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
43

Alle Iaers (ten ware dat den noot eenen corteren tijdt vereyschte) sullen vier ofte vijf, ofte meer naeghebuerde Classes te samen comen, tot welcke particuliere Synode uyt yder Classe twee Dienaers ende twee Ouderlinghen af-ghevaerdight sullen werden. Int scheyden soo wel des particulieren als des Generalen Synoden sal een Kercke verordent worden, die last hebben sal, om met advijs des Classis den tijt ende plaetse des naesten Synodi te stellen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 44

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
44

De Nationale Synode sal ordinaerlijck alle drie Iaren eens gehouden werden, ten ware datter eenighe dringhende noot ware om den tijt corter te nemen. Tot dese sullen twee Dienaren ende twee Ouderlinghen uyt elcke particuliere Synode beyde der Duytscher ende Walscher spraecke, af-ghesonden werden. Voorts sal de Kercke die last heeft om den tijdt ende plaetse des Generalen Synodi te benoemen (soo de selfde binnen de drie Iaren te beroepen ware) haer particuliere Synode vergaderen, ende t’selfde oock der naest-gheleghener Kercke die van een ander Tale is laten weten, de welcke vier persoonen daer henen senden sal, om met gemeynen advijse vanden tijt ende plaetse te besluyten. De selve Kercke die vercoren is om de Generale Synode te samen te beroepen, wanneer sy met de Classe vanden tijdt ende plaetse beraet-slaghen sal, sal t’selfde de hooge Overheydt in tijts te kennen gheven, op dat met haren weten, ende (soo het haer ghelieft mede eenighe te senden tot den Classe) vander saecke in teghenwoordicheydt ende met advijs van hare ghedeputeerde besloten werde.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 45

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
45

Alsoo inde Nederlanden tweederley spraecken ghesproocken wert, is goet ghehoudne, dat de Kercken der Duytscher ende Walscher tale op haer selven haren Kercken-Raet, Classicale vergaderinghen ende particuliere Synoden hebben sullen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 46

Vande Kerckelicke t’ samen-comsten.

Artikel
46

Is niet te min goet ghevonden dat inde Steden daer de voorschreven Walsche Kercken zijn, alle Maenden sommighe Dienaren ende Ouderlingen van beyde zijden vergaderen sullen om goede eendraght ende correspondentie met malcanderen te houden, ende soo veel moghelijck is nae gheleghentheydt des noots met rade malcanderen by te staen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) III.

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 47

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
47

De Dienaers des Woorts, Item die Professoren in de Theologie (twelck oock den anderen Professoren wel betaemt) sullen de Belijdenisse des Gheloofs der Nederlandtscher Kercken onderteeckenen: ende de Dienaers die sulcx sullen refuseren, sullen de facto van haren Dienst by den Kercken-Raet, ofte de Classe opgheschorst werden, ter tijdt toe sy haer daer inne gheheelicken verclaert sullen hebben: ende indien sy obstinatelijcken in weygheringhe blijven, sullen sy van hare Dienst gheheelicken afghestelt werden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 48

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
48

Insghelijcx sullen oock de School-Meesters ghehouden zijn de Artijckelen als boven, ofte in plaetse van dien den Christelijcken Catechismum te onderteeckenen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 49

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
49

Niemant vande Ghereformeerde Religie sal hem onderstaen eenigh boeck ofte schrift van hem ofte van eenen anderen gemaect ofte overgheset, handelende vande Religie, te laten drucken ofte andersins uyt te gheven, dan t’ selfde voor henen doorsien ende goet ghekent zijnde van de Dienaren des Woordts zijns particulieren Synodi ofte Professoren der Theologie onser Belijdenisse.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 50

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
50

Het verbondt Godts sal aen den kinderen der Christenen met den doop, soo haest alsmen die bedieninghe des selven hebben can, bezeghelt worden, ende dat inde openbare versamelinghe, wanneer Gods Woordt ghepredickt wort. Doch ter plaetsen daer niet soo veel Predicatien ghedaen worden, salmen eenen sekeren dagh ter Weke verordenen, om den Doop extraordinaerlijck te bedienen, soo nochtans dat t’selve sonder Predicatie niet en gheschiede.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 51

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
51

De Dienaers sullen haer beste doen ende daer toe arbeyden, dat de Vader zijn kint ten Doop presentere. Ende inde Ghemeenten daermen neffens den Vader, oock ghevaders ofte ghetuygen by den Doop neemt (welck ghebruyyck, in hemselven vry zijnde, niet lichtelijck te veranderen en is) betaemt het datmen neme die de suyvere Leere toeghedaen ende vroom van wandel zijn.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 52

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
52

De Dienaers sullen int Doopen het formulaer vande instellinghe ende ghebruyck des Doops, t’welck tot dien eynde beschreven is, ghebruycken.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 53

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
53

De namen der ghedoopten, mitsgaders der Ouderen ende Ghetuyghen, Item den tijdt des Doops, sullen opgheteeckent worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 54

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
54

Men sal niemant ten Avontmael des Heeren toelaten, dan die nae der ghewoonheyt der Kercken, tot de welck hy hem voeght, belijdenisse der Ghereformeerde Religie ghedaen heeft, mitsgaders hebbende ghetuyghenisse eens vromen wandels, sonder welcke oock die ghene die uyt andere Kercken comen, niet sullen toeghelaten worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 55

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
55

Een yder Kercke sal sulcke maniere van bedieninghe des Avontmaels houden, als sy oordeelt tot de meeste stichtinghe te dienen. Wel-verstaende nochtans dat de uytwendige Ceremonien in Gods Woort voor-gheschreven, niet verandert, ende alle superstitie vermijdet werde, ende dat nae voleyndinghe der Predicatie ende der gemeyne Ghebeden op den Predick-stoel, het formulaer des Avontmaels, mitsgaders het Ghebedt daer toe dienende, voor de Tafel sal worden ghelesen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 56

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
56

Het Avontmael des Heeren sal ten twee Maenden eens, soo veel het moghelijck is, ghehouden werden: ende sal stichtelijck zijn daer het de gheleghentheyt der Kercken lijden can, dat op den Paes-dagh, Pincxter-dagh ende Christ-dagh het selve geschiede. Doch ter plaetsen daer noch gheen Kerckelijcke ordre en is, salmen eerst Ouderlinghen ende Diakenen by provisie stellen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 57

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
57

Alsoo de avont-Ghebeden in veel plaetsen vruchtbaer bevonden worden, soo sal int ghebruyck der selver elcke Kercke volghen, t’ ghene sy achtet tot haere meeste stichtinghe te dienen. Doch wanneermense begheeren soude wegh te nemen, sal t’ selfde niet sonder t’ oordeel der Classe, mitsgaders der Overheyt, de Ghereformeerde Religie toeghedaen, gheschieden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 58

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
58

Daer de Lijck-Predicatien niet en zijn, salmense niet instellen: Ende daerse nu alreede zijn aenghenomen, sal neersticheyt gedaen worden om de selve met de ghevoeghlijcxte middelen af te doen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 59

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
59

In tijden van Oorloghe, Pestilentie, dieren tijt, sware Vervolginghe der Kercken ende andere alghemeyne swaricheden, sullen de Dienaers der Kercken de Overheydt bidden dat door haer authoriteyt ende bevel openbaer Vast ende Biddaghen aenghestelt ende gheheylight moghen werden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 60

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
60

De Ghemeynten sullen onderhouden, beneffens den Sondagh, Christ-dagh, Paesschen ende Pincxteren: Maer ter plaetsen daer meer Feest-dagen, door bevel der Overheden ghehouden werden, tot ghedaghtenisse der weldaden Christi (als de besnijdenisse Christi ende Hemelvaerts-dagh) sullen de Dienaers arbeyden dat sy met Predicken den ledigh-ganck des volcx in een Heylige ende nutte oeffeninghe veranderen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 61

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
61

De Dienaers sullen alomme des Sondaeghs ordinaerlick in de namiddaeghsche Predicatie, de Somma der Christelijcke Leere inden Catechismo, die teghenwoordigh inde Nederlandtsche Kercken aenghenomen is, vervatet, cortelijck uytleggen, alsoo dat de selve iaerlijcx magh gheeyndight worden, volghende de af-deelinghe des Catechismi selfs, daer op ghemaeckt.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 62

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
62

De Psalmen Davidts sullen inde Kercken ghesonghen werden, latende de ghesanghen diemen niet en vindt inder heylige Schriftuere.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 63

Vander Leere, Sacramenten, ende andere Ceremonien.

Artikel
63

Alsoo bevonden wort dat tot noch toe verscheyden ghebruycken in houwelijcxsche saecken alomme onderhouden zijn, ende nochtans wel oirbaer is ghelijckformicheyt daer inne ghepleeght te worden: soo sullen de Kercken blijven by het gebruyck t’ welcke sy conform Godts Woordt ende voorgaende Kerkelijcke ordinantien tot noch toe onderhouden hebben, tot dat by der hoogher Overicheydt (diemen daer toe met den eersten sal versoecken) een Generale ordinantie met advijs der Kercken-Dienaren daer op gemaekt sal zijn, tot de welcke dese Kercken-ordeningh haer in dit stuk refereert.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) IV.

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 64

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
64

Ghelijckerwijs de Christelijcke straffe Gheestelijck is, ende niemant vande borgherlijcken gherichte ende straffe der Overheydt bevrijt, alsoo worden oock beneffens de borgherlijcke straffe de Kerckelijcke Censuren nootsaeckelijck verheyst, om den sondaer met der Kercke ende zijnen naesten te versoenen, ende de erghernisse uyt de Ghemeente Chrsiti wegh te nemen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 65

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
65

Wanneer dan yemandt teghen de suyverheydt der Leere ofte vromicheydt des wandels sondight: so verre als het heymelijck is, ende gheen openbare erghernisse ghegheven heeft, soo sal den reghel onderhouden worden, welck Christus duydelijcken voorschrijft Matth. 18.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 66

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
66

De heymelijcke sonden, wanneer de sondaer by een int bysonder ofte by twee ofte drie ghetuyghen vermaent zijnde, berou heeft, sullen voor den Kercken-Raet niet ghebracht werden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 67

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
67

Soo yemandt van een heymelijcke sonde van twee ofte drie persoonen inder liefde vermaendt zijnde gheen ghehoor en gheeft, ofte andersins een openbare sonde bedreven heeft, sulcx sal den Kercken-Raet aenghegheven worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 68

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
68

Van alsulcke sonden die van haer natueren weghen openbaer, ofte door verachtinghe der Kerckelijcke vermaninghen int openbaer ghecomen zijn, sal de versoeninghe (wanneermen seeckere teeckenen der boetvaerdicheyt siet) openbaerlijck gheschieden, door het oordeel des Kercken-Raets, Ende ten platten Lande, ofte in mindere Steden, daer maer eenen Dienaer en is, met advijs van twee ghenae-buerde Kercken, in sulcke forme ende maniere als tot stichtinghe van een yder Kercke bequaem sal gheoordeelt worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 69

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
69

Soo wie hartneckelijck de vermaeninge des Kercken-Raets verwerpt, Item die een openbare ofte andersins een grove sonde ghedaen heeft, sal vanden Avontmael des Heeren afghehouden worden, Ende indien hy afghehouden zijnde, nae verscheyden vermaninghen gheen teecken der boetvaerdicheyt bewijst, soo salmen ten lesten tot de uyterste remedie, Naemelijck de Af-snijdinghe, comen, volghende de forme nae den Woorde Godts daer toe ghestelt: Doch sal niemant af-gesneden werden, dan met voorgaende advijs der Classe.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 70

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
70

Al-eermen tot der af-snijdinghe comt, salmen de hartneckicheydt des sondaers der Ghemeente opentlijck te kennen gheven, de sonden verclarende, mitsgaders de neersticheyt aen hem bewesen int bestraffen, af-houden vanden Avontmale ende menighvuldighe vermaninghen: Ende sal de Ghemeente vermaent worden hem aen te spreecken ende voor hem te bidden. Soodanighe vermaeninghen sullender drie gheschieden. Inden eerste sal den sondaer niet ghenoemt worden, op dat hy eenigsins verschoont werde. Inden tweeden sal met advijs der Classe zijnen name uytghedruckt werden. Inden derden salmen de Ghemeente te kennen gheven datmen hem ten zy dat hy hem bekeere, vande ghemeenschap der Kercken uytsluyten sal, op dat zijn af-snijdinghe, soo hy hartneckigh blijft, met stilswijghende bewillinghe der Kercken gheschiede. Den tijdt tusschen de vermaeninghen sal int oordeel des Kercken-Raets staen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 71

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
71

Wanneer yemandt, die gheexcommuniceert is, hem wederom wil versoenen met de Ghemeente door boetvaerdicheyt: Soo sal het selfde voor de handelinghe des Avontmaels, ofte andersins nae gheleghentheyt, te vooren de Ghemeente aengheseyt werden, ten eynde hy ten naestcomende Avontmale (soo verre niemandt yet weet voort te brengen, ter contrarie) openbaerlijck met professie zijner bekeeringhe weder opghenomen werde, volghende het formulier daer van zijnde.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 72

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
72

Wanneer de Dienaers Ouderlinghen ofte Diakenen een openbare grove sonde bedrijven, die der Kercke schandelijck, ofte oock by der Overheyt straf-weerdigh is, sullen wel de Ouderlinghen ende Diakenen terstont door voorgaende oordeel des Kercken-Raets der selver ende der naest-gheleghener Ghemeente van haren dienst afgeset, maer de Dienaers opgheschort worden. Maer of sy gheheel vanden dienst af te setten zijn, sal int oordeel der Classe staen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 73

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
73

Voorts onder de grove sonden die weerdigh zijn met opschortinghe ofte afstellinghe vanden dienst ghestraft te worden, zijn dese de voornaemste: Valsche Leere of Ketterije: openbare scheur-maeckinghe: opentlijcke blasphemie, Symonie, trouweloose verlatinghe zijns diensts, ofte indringinghe in eens anders dienst: Meyneedicheydt: Eebreuck: Hoererije, Dieverije, ghewelt, ghewoonlijcke dronckenschap, vechterije, vuyl-ghewin: Cortelijcke alle de sonden ende grove feyten die den Autheur voor de Werelt eerloos maecken, ende in een ander ghemeen Lidtmaet der Kercken der af-snijdinge weerdich souden gherekent werden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 74

Vande Censure ende Kerkelijcke vermaninghe.

Artikel
74

De Dienaren des Woordts, Ouderlinghen ende Diakenen sullen onder hen de Christelijcke Censure oeffenen, ende malcanderen vande bedienighe hares Ampts vriendelijck vermanen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 75

Artikel
75

Den ghenen die uyt der Ghemeente vertrecken sal een attestatie ofte ghetuyghenisse haers wandels by advijs des Kercken-Raedts mede ghegheven werden onder den Zegel der Kercken, ofte daer geen zegel en is, van tween onderteeckent.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 76

Artikel
76

Voorts sal den Armen om ghenoeghsame oorsaecken vertreckende vanden Diakenen bystandt ghedaen worden, nae discretie, mits aenteeckenende op den rugghe van hare attestatie de plaetse daerse henen willen, ende de hulpe diemen haer sal ghedaen hebben.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 77

Artikel
77

Gheen Kercke sal over andere Kercken, geen Dienaer over andere Dienaren, gheen Ouderlinck noch Diaken over andere Ouderlinghen ofte Diakenen eenighe heerschappij voeren.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 78

Artikel
78

In middelmatighe dinghen salmen de buyten-Landtsche Kercken niet verwerpen, die een ander ghebruyck hebben dan wy.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Art. 79

Artikel
79

Deze Artijckelen de Wettelijcke ordeninghe der Kercken angaende, zijn alsoo ghestelt ende aenghenomen met ghemeyn accoordt, datse (soo het profijt der Kercken anders vereyschte) verandert, vermeerdert ofte vermindert mogen ende behooren te worden. Ten sal nochtans gheen bysondere Ghemeente, Classe ofte Synode toestaen sulcx te doen, maer sullen neersticheyt doen om die te onderhouden, tot dat anders vande Generale ofte Nationale Synode verordent wordt.

Iacobus Kimedoncius Ecclesiae Middelburgensis Minister Praeses Synodi Electus.
Arnoldus Cornelii Assessor.
Wernerus Helmichius Scriba Synodi.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Aenh

Aenhangsel des Synodi Nationalis, gehouden in ’s Gravenhage den 20 Juny 1586, behelzende de forma van de inspectie of visitatie by den Classen, te doen volgens den 40. Artikel van de Kercken-Ordening.

Alzoo de inspectie welke geordonneeert is uit naame van de Classen respectivelyk te geschieden, daer toe is dienende, dat de zuiverheid der Leere, en alle goede geregtigheid in de Gemeente Gods onderhouden worden, zoo zullen de geenen, die den toezigt by den Classen bevolen word, haar reguleeren naar het volgende.

1. Zullen zy somwylen gaan hooren de Predicatien der Dienaaren, en neerstiglyk letten, niet alleen op de materien derzelve, of geene onreine Leere of menschelyke Fabulen of Verdichtselen daar by gement worden, maar ook op de maniere van leeren zelve, of die stigtelyk ende profytelyk voor den Volke is, en of die Dienaars neerstiglyk zyn in het leezen en onderzoeken der heilige Schriftuure, of ook de Dienaars de forme van bedieninge in het Doopen, en anderzints gebruikende zyn na de vastgestelde ordre der Kerken.

2. Zy zullen met alle beleeftheid en voorzichtigheid verneemen, het zy ter Plaatse zelve daar die Dienaar staat, of op andere Plaatsen naar gelegentheid der zaaken, aan de Ouderlingen en Diaconen, of anderzints aan die geene die Lidmaaten der Kerken zyn, of die Dienaar neerstig is in den bouw der Kerken, en uitrigtinge der Christelyke Discipline en of tot dien einde de Kerkelyke Vergaderingen gehouden worden.

3. Ook zullen zy den toezigt nemen of de Dienaar hem geschikt draagt in zyn wandel, en of niet eenige twist en oneenigheid in de Gemeente is, of andere disorders, strekkende tot nadeel der Kerke, die met allen spoed gebetert diende te worden.

4. Zullen die Inspectors by den Dienaar of andere voorschreevene Leden des Kerkenraads eenige merkelyke fouten bevonden hebbende, aangaande het geene dat hier boven verhaalt is, dezelve eerst in het byzonder vermaanen tot betering, en daar toe alle hulpe bewyzen, en zoo het niet en helpe, de Classicale Vergadering aandienen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv

Particuliere Vragen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 1

Particuliere Vragen.

Artikel
1

Of men de Zondaagse Euangelien prediken zal? Antwoord, Het prediken van de Zondaagse Euangelien zal in de vryheid der Kerken tot de meeste stichtinge staan.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 2

Particuliere Vragen.

Artikel
2

Of het niet en dient in de Artikelen van de Kerken-Ordening eenige specificatie te maaken van de zonden, waarom de Excommunicatie behoord gebruikt te worden? Is geantwoord, ’t Onnoodig te zyn, wyl de voornaamste in het Formulier van het Avondmaal uitgedrukt staan.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 3

Particuliere Vragen.

Artikel
3

Of men de zonden alzoo mag beschryven op den Predikstoel die bestraffende, dat men den Persoon die misdaan heeft, zynde een Lidmaat der Gemeente, ligtelyk kan kennen, zonder voorgaande vermaaninge? Antwoord, Neen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 4

Particuliere Vragen.

Artikel
4

Is gevraagd advis de Mendacio Officioso, alzoo eenige zulks wilden sustineeren, daar over geschil gereezen was, en meerder authoriteit gerequireert wierde, om vrede te maaken? Is geandwoord, Hoewel deeze questie onnoodig is om gevraagt te worden, ja die geene die ze in twyffel trekken, meer straffe dan antwoord weerdig zyn, nogtans om de onvoorzigtigheid van eenige te bedwingen, zal den Autheurs van deeze vrage voor antwoord gegeeven worden, dat de generaale en ontwyffele regel des woords Gods, De mond die liegt, die dood de Ziel, altyd vast blyft, item dat men geen kwaad doen moet, op dat ’er goed uit voortkoome.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 5

Particuliere Vragen.

Artikel
5

Of het geraaden zy dat alle Dienaars en Ouderlingen tot den particulieren Synodum zullen koomen? Antwoord, Neen, maar zal hier gevolgt worden de gemeene Kerken-Ordening daar op gemaakt.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 6

Particuliere Vragen.

Artikel
6

Of een Dienaar mag te gelyk een Dienaar en een Medicyn zyn? Gemerkt des woords den geheelen Mensch vereischt, en na de leere des Apostels een krijgsknegt Christi hem niet en behoort te bekommeren met vreemde zaaken, word geantwoord, dat een Dienaar niet kan noch behoord beide ex professo te doen, maar zoo hy de Kranken van zyn eigen Gemeente met raad kan helpen, dat het zelve geschiede zonder gewin, en hier van zal de Classis oordeelen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 7

Particuliere Vragen.

Artikel
7

Is gevraagt, alzoo zeker Persoon door inductie van eenige zyner Vrienden getrouwt heeft, de nagelaatene Weduwe zyns overleeden halven Broeders, daar hy de voorschreeve Weduwe eenen Zoon behouden had, met haar nu geleeft en tyd van vier en twintig jaaren, Kinderen te saamen geprocreëert, in de Gemeente met conniventie opgenoomen, en by het oordeel des Classis getolereert, of dezelve mogen by een blyven, en ten Avondmaale toegelaaten worden? Antwoord, Nadien hier Bloedschande begaan is, Levit. 18 vs. 16 en dienvolgens geen Huwelyk voor God kan gehouden worden, en men tegen het uitgedrukte woord Gods niet kan dispenseeren, behooren de voorschreeve Persoonen tot ruste van haare conscientie haar van malkanderen te onthouden, en tot scheidinge te verstaan eer zy tot den Avondmaal zullen toegelaaten worden, mits dat nochtans de Overheid gebeden worde de Kinderen te legitimeeren, alzoo deeze foute eertyds ter goeder trouwe en in onwetendheid geschied is.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 8

Particuliere Vragen.

Artikel
8

Is gevraagt of een Dienaar, die hem altyd in leere en leeven trouwelyk en stigtelyk gedragen heeft, en daar na in Hoerdom eenmaal vervallen is, ter oorzaake van deezen val geheel en ten eenemaal van zynen Dienst behoort afgezet te worden, ofte wel zou mogen in eene andere Provincie getransfereert worden? Antwoord, Dewyl deeze zaak in Vrieslant gebeurt is, word dezelve aan den particulieren Synodum van Vriesland gerefereert, om daar in met discretie naar gelegentheid te handelen.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 9

Particuliere Vragen.

Artikel
9

Of men een gedoopt Persoon met een ongedoopte zal mogen trouwen? Antwoord, Dat zulks niet geraaden is, dewyl de ongedoopte Persoon door verwerpinge des Doops niet kan gerekent te worden in het Verbond Gods, en ook zulk een trouw is voor de Gemeente een groote lastering.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 10

Particuliere Vragen.

Artikel
10

Of een Overspeeler mag trouwen met de geene waar meede hy overspel begaan heeft? Antwoord, Deeze questie gedisputeert zynde pro et contra, word gelaaten tot decisie van de Rechten.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 11

Particuliere Vragen.

Artikel
11

Een Persoon in den Kryg zynde, gehoord hebbende een valsch gerugte van zyner Huisvrouwe dood, heeft trouwe gelooft aan een andere, en met dezelve langen tyd geleeft zonder opentlyk trouwen, niettegenstaande hy naderhand verstond met de waarheid, dat zyne Huisvrouwe noch leefde, en is zoo gebleeven tot zyner Huisvrouwe dood, na  welken hy begeert wettelyk getrouwt te weezen, het welk van de particuliere Francoische Synode afgeslagen zynde, is by de Magistraat toegelaaten en bevestigt geweest, begeerende nu  ten Avondmaal toegelaaten te worden, is de vrage of deze voorschreeve Persooenen voor Echte Lieden zyn te houden, en hoe datze tot den Avondmaal toegelaaten zullen worden? Antwoord, Nadien het Huwelyk by de Magistraat is geauthoriseert, zoo zal het niet gescheiden worden, en zullen de voorsz. Persoonen met schuldbekentenis ten Avondmaal toegelaaten worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 12

Particuliere Vragen.

Artikel
12

Of een Broeder trouwen mag met de Ondertrouwde zynes overleedenen Broeders? Antwoord, Men zal neerstelyk onderzoeken of zy met malkanderen vleeschelyk geconverseert hebben, indien ja, zoo is de trouw niet geoorlooft, indien neen, zoo is het geoorlooft.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 13

Particuliere Vragen.

Artikel
13

Of het niet goed ware de geschiedenissen van deeze Nederlanden te beschryven, en voorts te continueeren, en daar toe iemant te bestemmen? Antwoord, Het zal zeer goed en profytelyk zyn, en zyn eenige Persoonen gedenomineert, die tot dien einde zyn Excell. &c. zullen aangegeeven worden, word ook by deezen allen Kerken en Classen gelast, goede memorie te houden van haare geschiedenissen, ende die neerstiglyk op te schryven om dezelve ter gelegen tyde te zenden in handen van de geene, die gedeputeert zullen zyn tot de beschryvingen der Historien by de hooge Overheid.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 14

Particuliere Vragen.

Artikel
14

Of men arbeiden zal de Combinatie der Dorpen af te doen, en dat elke Kerke haaren Dienaar hebbe? Antwoord, Men zal daar toe arbeiden zoo veel het mogelyk is.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 15

Particuliere Vragen.

Artikel
15

Of een Kerkenraad een Dienaar mag ontslaan zonder het advis der Gemeente, of ten minsten van de voornaamste derzelve? Antwoord, Men laat het blyven by de Artikelen van de verplaatzinge1).


1) Bij C. is dit artikel: Off een Kercken-raadt magh ontslaan een Dienaer sonder ’t consent ofte advijs der Ghemeijnte, ofte ten minsten der voorneemste der selve, de Ghemeijnte gheheel voor bij ghaande, ende oock teeghen hett consent der Ghemeijnte? Ant. Men laatet blijven bij hett Artijckel van verlaatinge, in de Kercken-ordeninge ghesteldt.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 16

Particuliere Vragen.

Artikel
16

Is gevraagt wat middel ’er zy om de Kerken-Ordening te doen effectueeren, en tot eenen voorslag, of het niet goed ware eenen byzonderen Kerkenraad te stellen ex Politicis & Ecclesiasticis, om alle voorvallende zaaken te oordeelen en te effectueeren? Antwoord, Dat voor deezen tyd genoeg is, zyn Excell. te verzoeken, dat hy de geraamde Kerken-Ordening des Synodi wil authoriseeren, en by gewoone middelen doen onderhouden, en zoo daar eenige abuisen voorvallen, zal naar gelegentheid des tyds remedie daar toe mogen gezogt worden.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 17

Particuliere Vragen.

Artikel
17

Is voorgesteld zekere questie van een Persoon wiens Vrouw uitzinnig was, en derhalven van den Magistraat scheidinge van Goed en Kinderen gedaan is, doch die geduurende het leeven zyner voornoemde Huisvrouwe tien jaaren met eene andere geleeft, en by dezelve Kinderen geprocreëert heeft, en by den Bailliuw daar over in Regten betrokken zynde, nu na de dood zyner Vrouwe begeert te trouwen, of het geschieden mag? Antwoord, Is goedgevonden, zyn Byzitteresse te trouwen, en evenwel de straffe der Overheid onderworpen te blyven.

Kerkorde ’s-Gravenhage (1586) Pv 18

Particuliere Vragen.

Artikel
18

Es gheproponeerdt van een parsoon  tott Leijden, den welcken de Doopers sijn kindt ende wijff weghghenoomen hadden, ende willen hem sijn kindt niet weedergheeven, t’ en sij datt hij beloove, datt hij ’t niet en sall laaten doopen, ende wordt ghedreijghdt van sijn huusvrouwe, hem gheheel te willen verlaaten etc. Es gheantwoordt, datt de parsoon sick sall addresseeren aanden Hoove Provinciaal van Hollandt omm bij hoogher authoriteijt,  tott voorkoominghe van meerder quaadt, datt uutt sulcke saacken gheschaapen es te koomen, behoorlijcken versien magh werden. Doch verstaat men datt de Magistraat tott Leijden de saacke bij de handt ghenoomen hadde.